Theo “Địa chí Đồng Hới” của tác giả Nguyễn Tú, ngày xưa, lễ hội cù phường Đồng Phú được tổ chức 6 năm một lần, cử hành vào ngày 15 tháng giêng của các năm Tý, Ngọ. Cù thủ là trai tráng trong làng chọn làm hai phe, phe Đông, phe Tây; mỗi phe có khoảng 20-25 cù thủ. Làng cử hai người phụ trách gọi là đầu phe, hai trọng tài phất cờ, một người chấp lệnh truyền bằng ống loa và người giữ chuông, trống. Quả cù (cầu) được kết bằng tre thành một quả bóng nhỏ, bên ngoài cuốn vải màu đỏ, được đặt trang nghiêm ở hương án nhỏ trước bàn thờ đình làng. Sau lễ tế Thành hoàng ở đình làng, vị tiên chỉ của làng trịnh trọng bưng quả cù đến sân cướp cù. Hai phe Đông, Tây đứng dàn trận sẵn sàng nghe hiệu lệnh.

Các cù thủ phường Đồng Phú tập luyện ném cù vào rọ

Khi hiệu lệnh bắt đầu, các cù thủ bước vào thi đấu với tinh thần đoàn kết, cao thượng, xen lẫn trong tiếng chiêng, trống là tiếng hò reo cổ vũ nhiệt tình, rộn ràng của dân làng. Trong thời gian hai khắc, phe nào bỏ được cù vào rọ một lần là thắng. Trường hợp không ai thắng thì mỗi bên được tung cù vào rọ mình 10 lần. Phe nào có số lần cù trúng vào rọ nhiều hơn, phe đó thắng.

Theo các cụ cao niên trong phường, quan niệm người xưa cho rằng: Năm nào phe Tây thắng cuộc, năm ấy làng mùa màng bội thu. Năm nào phe Đông thắng, năm đó làng phát về đường quan chức, khoa bảng đỗ đạt. Năm nào hòa không phân chia được thắng thua, năm đó cả nông nghiệp lẫn đường khoa bảng, quan chức đều thịnh vượng hoặc quân bình.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Đồng Phú Lê Thị Thu Cúc cho biết: Lễ hội cù phường Đồng Phú là một trong những hoạt động chính thức của Tuần Văn hóa-Du lịch (VH-DL) Đồng Hới năm 2022, diễn ra vào sáng 26/4/2022 tại sân Công viên Cầu Rào. Theo nội dung, kế hoạch, phường Đồng Phú đã tiến hành các bước chuẩn bị cho lễ hội diễn ra suôn sẻ. Trong đó, phường thành lập hai đội cù Đông, Tây gồm 50 cù thủ. Đội Đông tuyển chọn từ các TDP 1, 2, 3, 5, 6; đội Tây huy động tại các TDP 4, 7, 8, 9, 10, 11. Người dân trên địa bàn ai nấy đều phấn khởi, nhiệt tình tham gia. Bà con đồng tâm góp công, góp sức để hỗ trợ cho hai đội cù tập luyện...

“Nếu như trước đây lễ hội cù 6 năm tổ chức một lần, thì 10 năm trở lại đây, lễ hội cù phường Đồng Phú được diễn ra thường xuyên hơn, mỗi năm 1 lần. Hội cù thi đấu trong 90 phút, chia làm 2 hiệp và có đấu hiệp phụ bằng cách cho tung cầu và tính điểm trực tiếp”, bà Lê Thị Thu Cúc cho biết thêm.

Về phường Đồng Phú trong những ngày này, không khí từ đầu đường đến cuối phố rộn ràng chuẩn bị cho hội cù... Ông Trần Ngọc Dũng (SN 1954, ở TDP 1, phường Đồng Phú), thành viên tham gia tế lễ Thành hoàng làng tại lễ hội cù, chia sẻ: “Tất cả hòa chung không khí lễ hội, tình làng nghĩa xóm càng thêm gắn kết. Nghe những tiếng reo hò của bà con khi xem lễ hội cù như quên đi bao nhọc nhằn của cuộc sống mưu sinh. Mong rằng, thời gian tới, các cấp chính quyền và các ngành tạo điều kiện cho lễ hội cù đặc trưng của phường Đồng Phú được tham gia biễu diễn tại các sự kiện, để hoạt động văn hóa truyền thống này ngày càng được phục hồi đậm nét hơn, góp phần gìn giữ hồn cốt của quê hương".

“Tuy lễ hội cù là nét đặc trưng rất riêng của phường Đồng Phú, nhưng đã trở thành lễ hội truyền thống cấp thành phố, một điểm nhấn đặc sắc trong Tuần VH-DL Đồng Hới. Vì vậy, thành phố luôn tạo điều kiện, khuyến khích người dân trên địa bàn tham gia. Thời gian tới, thành phố đề nghị cấp ủy, chính quyền phường Đồng Phú có kế hoạch, vận động, tạo sự đồng thuận của người dân, tổ chức lễ hội thường xuyên hơn thông qua các sự kiện của phường. Qua đó, duy trì tốt hơn lễ hội truyền thống, đóng góp vào các sự kiện lớn của thành phố, để du khách trong và ngoài nước biết thêm về một nét đẹp văn hóa truyền thống, đặc sắc của cư dân thành phố Hoa Hồng”, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP. Đồng Hới Hoàng Thị Thanh Nhung trao đổi thêm.

Theo Báo Quảng Bình